W opracowaniu przedstawiono wyniki badań porównawczych różnych systemów oceny sytuacji finansowej zakładów ubezpieczeń, bazujących na wskaźnikowej analizie finansowej. Do badań wybrano SWO PUNU, QST (Quick Solvency Test) z Wielkiej Brytanii, FAST (Financial Analysis Tracking System) rekomendowany przez NAIC w USA; IRIS (Insurance Regulatory Information System) wykorzystywany od lat siedemdziesiątych w USA, EWS (Early Warning System) z Singapuru, S.I.A.P. (Sistema de Indicadores de Análisis Preferente) z Hiszpanii oraz PIR (Public Information Rating) - zestaw wskaźników wykorzystywany przez Standard & Poor's.

Ze względu na różnice w zakresie sprawozdawczości i rachunkowości zakładów ubezpieczeń w poszczególnych krajach trudno uzyskać pełną zgodność wykorzystywanych w badaniu zbiorów wskaźników ze zbiorami oryginalnie określonymi w poszczególnych systemach. Artykuł zawiera opis poszczególnych systemów analizy wskaźnikowej oraz propozycję określenia zakresów zbiorów wskaźników możliwych do uzyskania w polskich warunkach.

Badania empiryczne przeprowadzono na podstawie danych dotyczących zakładów ubezpieczeń prowadzących działalność ubezpieczeniową w Polsce w zakresie ubezpieczeń działu II. Wykorzystano wartości wskaźników z okresu od trzeciego kwartału 1997 r. do trzeciego kwartału 2000 r.

W pracy zaprezentowano wyniki badania zdolności detekcyjnych poszczególnych systemów wczesnego ostrzegania (systemów analizy wskaźnikowej). Zbadano korelację ocen nadawanych zakładom ubezpieczeń przez różne systemy wczesnego ostrzegania oraz zgodność klasyfikowania zakładów do wyróżnionych grup zakładów, ze szczególnym uwzględnieniem klasy zakładów zagrożonych. Zweryfikowano hipotezę o niezależności ocen nadawanych przez różne systemy wczesnego ostrzegania oraz hipotezę o prawidłowości diagnozowania. Zbadano również horyzont "ostrzegania" - długość okresu negatywnej oceny nadanej zakładowi przez system wczesnego ostrzegania nieprzerwanie przed bankructwem zakładu.

Wyniki przeprowadzonego badania potwierdzają przydatność podejścia statystycznego do określania granicznych wartości wskaźników. Podejście takie może mieć duże znaczenie w przypadku oceny sytuacji finansowej zakładów ubezpieczeń działających na młodych, rozwijających się rynkach ubezpieczeniowych lub na rynkach będących w okresie zmian strukturalnych.

Przeprowadzone badanie wykazało dużą zgodność różnych systemów wczesnego ostrzegania (różnych zestawów wskaźników finansowych) w diagnozowaniu sytuacji finansowej zakładów ubezpieczeń. Wiąże się to z tym, że analizowane systemy obejmują zwykle całą działalność zakładów ubezpieczeń, w różny sposób rozkładając akcenty.