Artur Nowak-Far
Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa: główne elementy infrastruktury prawnej i organizacyjnej przejścia od walut narodowych do euro.
Część II. Systemy płatności wielkokwotowych oraz rozliczeń transakcji odnoszących się do papierów wartościowych

Prawne i instytucjonalne rozwiązania przyjęte w celu wprowadzenia na terytorium państw, uczestniczących w ostatnim, trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej w Europie, jednolitej waluty euro w istotny sposób warunkują rzeczywistość gospodarczą w tych krajach. Jednym z najważniejszych elementów instytucjonalnych niezbędnych do prawidłowego rozliczania płatności oraz efektywnego prowadzenia polityki pieniężnej w strefie UGW są rozwiązania przyjęte w odniesieniu do systemów rozliczeń wielkokwotowych brutto, działających w czasie rzeczywistym (tzw. RTGS) oraz tzw. konwencji rynku pieniężnego i finansowego, przez które rozumie się standardowe elementy kontraktów tam zawieranych.

Kluczowym elementem rozliczeń wielkokwotowych brutto w UGW jest zdecentralizowany system TARGET. System ten jest uzupełniony różnymi uzgodnieniami oraz umowami, których celem jest zapewnienie systemu pieniężnemu oraz finansowemu strefy euro płynności oraz tzw. settlement finality (tj. stanu, gdy wszystkie uzgodnione w ramach jednego kontraktu zawartego na tych rynkach świadczenia dokonane są w ciągu jednego dnia roboczego). Oczekuje się, że tak zbudowany system rozliczeń będzie sprzyjał bezpiecznemu oraz efektywnemu prowadzeniu polityki pieniężnej przez Europejski Bank Centralny.

Bardzo ważną cechą systemu TARGET jest jego decentralizacja. Oznacza ona, że działa on na podstawie już istniejących krajowych RTGS. Rola EBC jest w tym systemie ograniczona do zapewnienia połączeń poszczególnym RTGS państw uczestniczących w UGW.

Silne tendencje do ujednolicenia występują także w odniesieniu do konwencji rynków pieniężnych i finansowych strefy euro. Nie są one wynikiem przyjęcia bezwzględnie obowiązujących aktów prawnych, lecz stanowią wyraz oddolnej inicjatywy stowarzyszeń bardziej znaczących uczestników tych rynków. Dotyczy ona także wyboru podstawowych stóp referencyjnych wykorzystywanych do obliczania stóp procentowych papierów wartościowych denominowanych w euro. Obecnie występuje w tym zakresie swoista konkurencja, w której najważniejszymi rywalkami są dwie stopy referencyjne - ERIBOR (wykorzystywana przez członków Europejskiej Federacji Bankowej) oraz EuroLIBOR (stosowana w Londynie). Polski system rozliczeń wielkokwotowych musi stopniowo przystosowywać się do wymogów stawianych uczestnikom systemu TARGET. W szczególności trzeba dążyć do zapewnienia kompatybilności standardów i procedur oraz, co jest kwestią podstawową, zapewnić operowanie systemu krajowego w czasie rzeczywistym. Należy także usprawnić polski RTGS, tak by zapewnił śróddzienną płynność. Może to być osiągnięte poprzez odpowiednie działania banku centralnego, polegające na daniu uczestnikom systemu szerszego dostępu do ich rezerw obowiązkowych, udzielaniu im overdraftu oraz zawieraniu z nimi transakcji repo.

Dostęp do polskiego RTGS musi być uregulowany tak, by reguły jego działania oraz dostępu do niego były przejrzyste. Oznacza to także wymóg, by mogły w nim uczestniczyć wszystkie instytucje finansowe, które spełniają kryteria techniczne i bezpieczeństwa. W zakresie, w jakim Narodowy Bank Polski jest uczestnikiem transakcji realizowanych za pośrednictwem RTGS, należy zapewnić zgodne ze standardami EBC procedury dokumentowania transakcji papierami wartościowymi. W takim systemie powinien być spełniony także wspomniany już wymóg tzw. settlement finality.

Ta strona używa plików cookies, dzięki którym może działać lepiej.
Aby się dowiedzieć więcej o technologii cookies, proszę kliknąć tutaj: Polityka prywatności NBP »
Aby móc przeglądać zawartość, należy zaakceptować cookies z tej strony Akceptuję