Dnia 1 stycznia 1999 r. weszło w życie nowe Prawo dewizowe, liberalizujące przepływy kapitałowe. Był to kolejny krok na drodze do integracji Polski ze strukturami europejskimi, a także wypełnienie zobowiązań wynikających z członkostwa w OECD. W porównaniu z poprzednio obowiązującymi przepisami nastąpiła dość znacząca zmiana jakościowa. Przede wszystkim złoty został wprowadzony do obrotu dewizowego - zrównany z walutami wymienialnymi. Ustawa Prawo dewizowe opiera się na założeniu swobody obrotu dewizowego z zagranicą, natomiast w jej poszczególnych przepisach wymienione są operacje, których przeprowadzenie wymaga indywidualnego zezwolenia dewizowego. Dotyczy to przede wszystkim obrotu kapitałowego krótkoterminowego - obrót bieżący jest natomiast całkowicie zliberalizowany. W artykule omówiono pokrótce stopień liberalizacji poszczególnych składników bilansu płatniczego.

Z natury niedoskonałe ograniczenia swobody przepływów kapitałowych nie są jednak w stanie całkowicie wyeliminować operacji najgroźniejszych dla każdej gospodarki - transakcji spekulacyjnych. Doskonałym instrumentem, pozwalającym rynkom finansowym "ominąć" restrykcje dewizowe, są transakcje pochodne (swap, NDF itp.). W 1998 r. mieliśmy do czynienia z wyraźną spekulacją na wzrost kursu złotego właśnie za pomocą transakcji terminowych. O mechanizmach przeprowadzania tych operacji, ich skutkach, a także o możliwych kierunkach rozwoju tego segmentu rynku traktuje druga część artykułu.